Cách lạc Dơi hai ngày đường về phía Bắc là lạc Ya. Trên bãi đất trước cửa hang đội gần chục người đông đủ. Năm trai gái tơ vừa qua lễ trưởng thành đến tuổi cưới vợ hỏi chồng. Đứng cạnh là 5 sức khỏe mạnh cầm lao rìu. Lũ người chuẩn bị đến lạc Dơi một công đôi việc: trai gái tơ dự hội tình để chọn vợ chồng, Cái Đào mang lễ là lợn hun khói đến cúng tổ. Pốp… pốp… Tiếng mõ gỗ vang lên là lúc đoàn người lên đường. Nụ năm nay 18 tuổi. Trên cổ đeo nhiều vòng ốc. Nàng sẽ theo Cái Đào đến lạc Dơi. Nghe nói ở đó có rất nhiều sức đẹp trai. Phần mình, phải làm vòng cổ thật đẹp để chàng để ý. Nụ thò tay lấy trái đào chín trong bọc lá. Nàng xoa xoa nó trong hai lòng bàn tay để rụng bớt lông rồi ăn. Bây giờ là mùa đào chín mọc nhiều sườn núi. Nàng cắn một miếng đào rồi nhai ngon lành. Nàng không để ý xung quanh mà đang tưởng tượng chồng mình sẽ như thế nào. Hai ngày sau ở lạc Dơi. Sáng sớm, dưới chân núi trước cửa hang Nam, trên bãi đất rộng khá bằng khoảng 100 bước đã chật kín người. Giữa bãi vẽ trên mặt đất rộng 10 bước chân (5 m). Trong vòng tròn, hai sức thân hình vạm vỡ đang thách đấu đẩy gậy. Để đấu đẩy gậy, cần có một gậy tre dài bốn bước chân (2 m) to cỡ bắp tay, đầu và thân gậy được mài nhẵn. Hai bên đứng trong vòng tròn. Hai bên cầm mỗi đầu gậy rồi đẩy bên kia, ai bị đẩy ra khỏi vòng tròn (dù một bàn chân) là thua. Thật ra thách đấu đẩy gậy ban đầu máu tanh hơn nhiều. Dùng trong thách đấu mà muốn bên kia phải chết. Thay gậy bằng lao nhọn hai đầu. Hai bên đẩy mũi lao vào nhau. Sống và chết ngay trước mặt. Máu chảy và bạo lực. Nụ đứng trong đám đông. Chưa bao giờ nàng thấy nhiều người thế. Hơn nữa còn nhiều trai đẹp trước mặt. Nhìn sức đang đứng trong vòng kia, chàng có mũ lông chim, ắt là Cả lạc nào đó. Chàng thật khỏe mạnh và đẹp trai. Người mà Nụ đang nói là Cả Tròn. Chàng đang đang dùng hai tay nắm chắc đầu gậy rồi ép trước ngực, dùng chân đẩy mạnh xuống đất. Thân người chàng cong hướng về trước. Sức bên kia cũng không phải yếu. Hai bên gắng đẩy. Họ cắn răng gân cổ. Mọi người reo hò. Không ít cô gái thầm nhủ ai thắng sẽ tặng vòng bông hoặc vòng ốc. Gaaa… Cả Tròn hét to. Chàng dồn sức vào chân. Soẹt… soẹt… Sức bên kia gắng đạp chân lên mặt đất nhưng không ăn thua. Một bàn chân đã ngoài vòng. Nụ réo lên như được ăn no. Nàng ưng mắt chàng rồi. Nàng liền cởi vòng ốc khỏi cổ rồi ra hiệu cho chàng. “Cả Tròn. Thắng.” Người quản trò là sức lông của lạc Dơi hô to. Cả Tròn đứng khom người, hai tay chống đầu gối. Lần thách đấu này đã lấy hết mạnh khỏe trong người. Hai bàn tay rát. Tức ngực. Một ngón chân út rớm máu. Cả Tròn nghỉ một lúc rồi để ý tiếng reo hò bên tai. Vài gái tơ vẫy vòng bông. Nàng kia lại vẫy vòng ốc. Ừ. Nàng nhìn dễ thương quá. Cả Tròn lại gần gái tơ ấy rồi nói gì đó. Bỗng có một sức lông lại gần Cả Tròn. Hai người nói gì đó. Lúc sau trên tay chàng là lông lam nhỏ bằng nửa lông lam cài trên mũ. Dự hội tình còn có Sim và Tuấn Minh. Việc chính là nộp hai bọc cá khô làm lễ dỗ tổ. Sau đó ở lại chơi. Trong trò đẩy gậy này Sim thua và Tuấn Minh thắng. Trên tay Tuấn Minh cũng có lông lam nhỏ. Nghe người lạc Dơi nói ngày mai phải có cái này thì được chơi trò phóng lao. Ngày hôm đó đội 6 sức lạc Tắc-kè ăn ngủ cạnh bãi đất. Họ dựng lều ăn thịt khô như mọi người. Sáng hôm sau. Hội tình tiếp tục. Lần này là thách phóng lao. Lao dùng trong săn thú không có gì khác thường. Giữa bãi đất trống là vạch. Người dự thi đứng giữa bãi đất, chân không chạm vạch, rồi phóng lao xa tột là thắng. Thật ra thách đấu phóng lao ban đầu máu me hơn. Hai bên đứng cách nhau 30 bước chân rồi thay nhau phóng lao vào người bên kia. Mỗi lần phóng trượt là bước lên một bước. Càng gần càng dễ trúng. Người bên kia không đứng yên mà nhảy tùy ý để né. Ai bị mũi lao đâm trúng là thua. Thường là bị thương nhẹ hơn là đẩy gậy. Một biến thể là thay mũi lao bằng hòn đá. Dùng cho cánh đàn bà.
Nghe nói người phóng lao xa hơn tất thảy có thưởng to. Tuấn Minh háo hức xem thưởng gì. Muối rất cần. Ta muốn nhiều muối. Nếu thưởng vợ thì không có khả năng. Phần thách phóng lao dành cho người thắng đẩy gậy hôm qua. Người dự thi trả lại cái lông lam nhỏ cho quản trò trước khi bắt đầu. Một sức cầm lao đứng trước vạch. Chàng vặn vai cho nóng người. Thân trên ưỡn người trong khi tay phải cầm lao dơ ra sau. Chàng xoay người kết hợp tay phóng thật mạnh lao. Lao bay trên cao rồi thấp dần. Nó cắm xa khoảng 80 bước chân. Đám đông ô a reo hò. Một sức khác đến lượt. Chàng phóng xa hơn sức trước 3 bước chân. Đám đông reo hò to hơn. Quản trò nhổ lao của người phóng kém hơn. Phía xa có một lao. Nó chính là mốc. Người sau phải phóng xa hơn. Đến lượt Cả Tròn. Chàng phóng xa hơn lao có sẵn hai bước chân. Đám đông ồ lên reo hò. Lập tức quản trò ra hiệu rút lao kém xa hơn. Lao của Cả Tròn cắm như thách người sau. Hai sức tiếp sau không ai phóng lao xa hơn của Cả Tròn. Đến sức tiếp sau lại phóng xa hơn. Cái mới thay cái cũ làm mốc. Đến ngang trưa, đến lúc Tuấn Minh phóng lao. Chàng là người cuối. Tuấn Minh chọn cuối vì không muốn lộ mẹo. Tuấn Minh nộp lông lam cho quản trò. Chàng không đứng trước vạch mà lùi cách vạch hai chục bước. Chàng cầm lao để trên vai rồi chạy lấy đà hai chục bước rồi làm động tác phóng lao như các sức khác. Lao bay trên không rồi hạ xuống. Đám đông reo hò. Lao xa hơn mốc trước 5 bước chân. Tuấn Minh thắng do nhìn cách phóng của người trước chưa tốt. Lao bay xa phụ thuộc vào tốc độ và góc. Các sức chọn góc phóng bốn mươi lăm độ như ném đá. Các sức đứng yên nên tăng tốc lao bằng lực cánh tay. Riêng Tuấn Minh thêm chạy đà để lao tăng tốc cộng thêm quán tính chạy. Giữa trưa. Trong hang lạc Dơi. Thơm tươi cười nhìn sức trước mặt. Chàng là Cả của lạc Tắc-kè. À, ta nhớ ra rồi. Chàng còn trẻ. Cao to hơn bình thường. Con ta sẽ như chàng. Thơm trao bọc lá cho chàng. Rồi lấy vòng bông trên cổ mình choàng vào cổ chàng. Nàng còn nói như rót mật vào tai. “Chàng. Làm chồng ta chịu không.”
