Ngăn giữa núi Tắc-kè và lạc Dơi là lạc Phăng. Trên sườn núi, tuyết bắt đầu tan. Dòng nước nhỏ gom thành lạch. Từ lạch gom về suối. Nước suối dâng cao. Trôi theo dòng suối là những cục băng nhỏ. Những ngày sau, đâu đó vang lên tiếng chim én. Cò vạc từ nơi khác kéo về. Cuộc sống bừng tỉnh sau mùa đông buồn lạnh.
Ngạnh năm nay 40 tuổi. Được bố truyền chức Cả lúc 24 tuổi. Ngạnh có một vợ hai con gái, con gái đầu đã cưới chồng, con gái thứ hai năm nay đến tuổi cưới chồng. Cổ đeo vòng xương thú, mũ lông chim có một lông lam. Vì ngạnh không có con trai nên con rể của con gái lớn sẽ được truyền chức Cả. Hết thảy người lạc Phăng đã sống sót qua mùa đông. Những ngày tuyết rơi, lũ người nhịn đói ba ngày rồi được ăn một củ khoai. Không ai chết là vui. Trời bớt lạnh, tuyết bắt đầu tan. Mùa xuân đến rồi. Ngạnh dẫn đội sức đi săn trong khi cánh đàn bà lo đào củ hái trái. Đội sức đi về phía Tây Nam. Đoạn núi này có vách đá. Trên đó có tổ ong ruồi. Lúc đi ngang cần tránh xa. Ngang trưa, họ đã ném được rắn dài gần sải tay. Xem ra tối nay được ăn thịt. Đang vui mừng thì nghe tiếng mõ pốp pốp từ xa vọng lại. Quái, tuyết chưa tan hết đã có người lạc khác đi qua đây. Mà rất lâu rồi không có ai đi ngang qua. Cũng tốt, ta thu miếng thịt con cá làm phí qua đường. Pốp pốp. Tiếng mõ càng nghe rõ. Rồi một người lạ hiện ra trước mắt. Lạ mà không lạ. Hừ. Ngạnh lập tức cúi nhặt hòn đá rồi ném về đám người. Vụt… Xoạch… Những sức khác cũng làm theo. Xoạch… roạt… Đám người lạ bất ngờ rồi u a bỏ chạy. Chạy à… Ném… Ngạnh dẫn đội sức vừa đuổi vừa ném đá. Chạy từ sườn núi theo đường mòn qua đỉnh núi rồi mãi bên kia chân núi. Hừ. Người lạc Tắc-kè. Thấy là ném không cần hỏi. Đám người chạy như ma đuổi là Tuấn Minh và đội sức. Truyện bắt đầu từ ba hôm trước, chàng nghĩ ra kế hoạch “ăn dân”. Gốc rễ là người lạc Tắc-kè quá ít, muốn thêm người thì có hai cách: đợi vài chục đời, tự nhiên đẻ con sẽ thêm người, muốn nhanh thì “ăn dân” từ lạc khác. Chàng không muốn gây chiến tranh nên chọn đường ôn hòa hơn: lấy đồ gốm đổi người. Chàng liền làm một lượt 10 cái nồi. Rồi chuẩn bị thịt khô làm phí đi đường, cái ăn dọc đường, gùi chứa đồ và dép đi đường. Đội hình đi rừng: Tuấn Minh và Cả Tròn đi đầu. Nếu gặp mãnh thú hoặc người xấu, đội 4 sức cầm khiên rìu lao tiến lên đánh gần, 2 sức đi sau cầm cung bắn hỗ trợ. Lạc Tắc-kè bị kẹp giữa ba lạc: lạc Phăng phía Đông, lạc Lòi phía Nam, lạc Xương Trắng phía Bắc và Tây. Đây là ba lạc gần sát. Tuấn Minh vừa đi vừa bực. Chàng định sang lạc Phăng với thiện ý nhưng đổi lại là bị ném đá. Tuy nhiên bước đầu đã không suôn sẻ. Cả Tròn đã nói qua, nhiều đời nay, người hai bên thấy nhau là ném đá không cần hỏi. Gốc rễ là ngày xưa lắm lạc Tắc- kè và lạc Phăng là một. Không biết lí do gì mà tách đôi ra. Sau này cụ tổ dặn “thấy người lạc Phăng là đánh không cần hỏi.” Tuấn Minh không nghĩ lại xấu như thế, đến thò miếng thịt ra chào cũng không có cơ hội. Nói chung được qua lạc Phăng thì tốt vì đường đi đến lạc Dơi rút ngắn nhiều so với đi vòng qua lạc Lòi. Thôi xuống phía Nam đến lạc Lòi xem thế nào.
Lạc: Lòi Cái: Nhàn Miệng ăn gần 100
Đến ngang chiều đội sức đến lạc Lòi. Cái lạc Lòi ngang tuổi Mo Ngà tên là Nhàn. Mũ lông chim có hai lông lam. Nhìn ba lông lam trên mũ Tuấn Minh tự nhiên khách khí một phần. Xem ra lông lam là dấu hiệu cấp bậc ở đây. Tuấn Minh ngỏ ý đổi nồi gốm lấy người. Cái Nhàn nhìn mai đá biết là vật báu. Cô thấy mai đá này ở lạc Dơi dùng khi cúng thần nên rất muốn có một cái. Hôm nay được toại nguyện rồi. Tuấn Minh chủ động nói. “Cái này là nồi. Thần ban cho lạc ta. Ta muốn đổi lấy 2 người.” Cái Nhàn nghĩ thoáng qua một vật báu thờ thần đổi 2 người không quá đáng. “Được." Thế rồi Cái Nhàn dẫn ra một bà cô bị bưới cổ và con tuổi măng non để đổi. Bệnh bướu cổ do ăn thiếu muối dẫn đến thiếu i- ốt, không phải bệnh truyền nhiễm. Nhìn cảnh người chồng bịn rịn chia tay vợ con Tuấn Minh không chịu được liền nói. “Ta muốn đổi thêm một nồi lấy sức này." Cái Nhàn nhận lời ngay. Tuấn Minh không muốn về lạc ngay vì sẽ phải ngủ qua đêm trong rừng. Thế là chàng đề nghị ngủ qua đêm cạnh hang lạc Lòi. Lũ người mang nồi ra nấu làm mùi thức ăn thu hút người lạc Lòi đến xem. Cái Nhàn giờ mới biết nồi làm đồ ăn ngon hơn chứ không phải để đựng vật cúng thần. Hôm sau đội sức đi về hướng Tây đến lạc Xương Trắng. Cả Tròn nói lạc ta chưa bao giờ đến hang lạc bên đấy nên không biết đường đi. Thôi thì mò đường, vừa đi vừa gõ mõ như thường lệ.
Cách suối phía Tây hai ngọn núi là hang đá. Bên trong một bà cụ và mấy người già đang ngồi trong hang bên đống lửa. Nhìn bà cụ đội mũ lông có 3 lông màu đỏ nổi bật, mặt bôi những vạch màu đỏ trắng xen kẽ nhau, thân người bôi vạch màu trắng theo đốt xương nhìn như bộ xương biết đi. Mo Xuân đang ngồi trong hang nghĩ về chuyện mấy ngày trước con trai ( chức Cả) nói là dốc chó không thấy chó, đến gần nhìn kỹ thấy hang bị đốt, chắc là do Thần phạt. Đúng là chuyện tốt. Đột nhiên một sức chạy về nói. “Có giặc ở phía Tây. Khoảng chục sức.” Mo Xuân giật mình. Có đội sức lạc khác muốn đánh lạc ta. Cỡ chục sức thì không sợ. Mo Xuân nói. “Gọi thêm người. Giết.” Tuấn Minh và đội sức cẩn thận đi về phía Tây. Đột nhiên một nhóm sức xuất hiện. Những mũi lao lập tức phóng đến. Chàng nhanh trí lấy khiên đỡ rồi hô chạy. Chàng không ngại đánh nhau nhưng “rìu lao" không mắt sẽ có đổ máu. Có đổ máu sẽ có hận thù và chiến tranh. Tránh được thì tránh. Vừa chạy còn nhanh hơn ma đuổi, Tuấn Minh thẩm chửi sống ở thời gì không biết. Kế hoạch “ăn dân” không dễ như mình nghĩ. Thôi sang lạc Dơi rồi tính tiếp. Sau đó Tuấn Minh đến lạc Dơi. Chàng hỏi Cái Lành về những lạc khác và được giới thiệu về 11 lạc. Cái Lành dặn Tuấn Minh đừng đi quá xa nếu không gặp chuyện không hay. Suốt ba tháng, Tuấn Minh đi từ lạc Dơi đến 9 lạc xung quanh. Lạc xa thì bốn ngày. Lạc gần thì hai ngày. Về mũ lông phần nhiều là hai đến ba lông lam, chỉ có một mũ lông có 4 lông lam. Tính ra đổi được 32 người gồm 11 măng non, 16 bà cô, 5 sức già. Nhìn chung không ai mang trai gái tơ ra đổi. Cũng hợp lý. Với Tuấn Minh, chỉ cần không bệnh truyền nhiễm không bệnh hiểm nghèo không quá già là nhận. Lạc ta có nhiều việc to nhỏ hợp mọi kiểu người. Như cắt mây chẻ lạt làm rổ dép thì không cần người khỏe. Dựng nhà nung gốm cần người khỏe. Một thu nhập ngoài ý muốn là phát hiện một rừng cây chè ở một núi xa phía Đông lạc Dơi. Các cây chè đều cao khoảng 4-5 mét. Tuấn Minh nghĩ là cây gỗ bình thường cho đến khi nhìn kỹ lá. Chàng định nếm thử nhưng không giám nên bẻ một nắm lá dúi trong gùi. Chàng mang về cho lợn gà ăn thử thấy không có độc liền nếm thử. Đúng là lá chè. Chàng liền phơi khô nắm lá để uống dần. Khi có dịp sẽ mang hạt về trồng. Một chuyện đặc biệt là lạc Dơi sắp mở hội tình. Theo lời Cả Tròn là hội tình mở vào cuối mùa hè. Khi đó nước suối cạn nên dễ đi hơn. Hội tình có nhiều trò vui. Tuấn Minh nghe mà háo hức. Vì số người tăng nhanh nên Tuấn Minh quyết định dựng thêm hai gian nhà thành ra năm gian thông nhau. Dựng hai gian nhà cần 7 ngày. Tuấn Minh nhớ là ngày đầu dựng một gian nhà cần 7 ngày. Đúng là đông người làm nhanh hơn hẳn. Những ngày tiếp theo lũ lạc tiếp tục dọn đất trồng khoai và làm thêm sàng cá phía Tây. Suối phía Đông nước chảy mạnh nên Tuấn Minh chưa làm sàng cá được. Gần đến ngày mở hội tình, Tuấn Minh cần chuẩn bị vài thứ như thịt khô, gùi, dép.
