“Đau… Đau…!” Đầu vẫn còn cảm giác đau. Mơ nhăn mặt rồi co duỗi chân tay. Nàng ngồi dậy rồi thoáng nhìn xung quanh. “Đây là đâu? Sức kia là ai?”
Chú thích: Truồng cởi: Người dưới 5 tuổi; Măng non: Người trong khoảng 6-12 tuổi; Đeo khố: Người trong khoảng 13-16 tuổi; Trai tơ/ Gái tơ (tơ tằm, nghĩa bóng: đẹp óng ánh) : Người trong khoảng 17-25 tuổi. Bẻ sừng: Người trong khoảng 26-39 tuổi; Xế chiều: Người trong khoảng 40-50; Nằm chờ ( chết): Người trên 51 tuổi.
Lạc: Nhóm người sống trong hang hốc. Có liên quan giống nòi. Cả: Người đàn ông đứng đầu lạc. Cái: Người đàn bà đứng đầu lạc. Mo: Cả tuổi nằm chờ. Thường hiểu biết hơn người. Sức: Đàn ông trong tuổi 17-50 lo việc săn bắt thú và bảo vệ vùng đất.
Mơ nhớ lại sáng sớm nay đang đào củ mài thì gặp bầy chó (hoang). Nàng hoảng sợ rồi chạy rồi mất phương hướng. Đột nhiên trời tối dần rồi cảm giác như bị nước cuốn rồi không biết gì. Lúc tỉnh dậy thấy mọi thứ xung quanh rất lạ. Mơ nhìn kỹ xung quanh. Nắng chiều nghiêng có vẻ như ngang chiều. Gió thổi vù vù mang theo mùi “héo” của lá tươi. Cây gãy rạp một khoảng rộng như bị đàn voi dày xéo. Các cành trơ không lá. Trên đất còn vương vãi những bụi phong lan, gỗ mục, trái cây, xác con vật nhỏ. Ọp… ọt… Bụng Mơ bất giác truyền lên cảm giác đói. Nàng thoáng nghĩ. “Mặt trời đã ngang chiều. Xem ra cần kiếm gì bỏ bụng trước khi trời tối”. Mơ lại gần gốc cây nơi sức lạ đang ngồi. “Da thú này mình chưa thấy… A, có diều hâu, chim… Nhóm lửa à?”. Sức lạ thấy Mơ tỉnh dậy liền mỉm cười và vẫy tay ra hiệu “lại gần”. Mơ mạnh dạn ngồi cạnh sức lạ. “Tóc ngắn. Da trắng như bệnh. Thân gầy. Không phải người lạc Xương Trắng”. Sức lạ chỉ tay vào mình rồi nói. “Minh.” Nhìn sức lạ chỉ tay phía bên này, Mơ hiểu là cần nói tên ra. “Mơ.” Sức lạ tiếp tục ngồi xuống, kẹp chặt một khúc củi bằng chân, tay cầm khúc củi khác chà xát mạnh. Tay chân lóng ngóng, một lúc sau vẫn chưa thấy gì khác. Hiểu ý sức lạ định làm gì, Mơ ra hiệu bằng tay ý là “để ta nhóm lửa”. “Sức lạ” kia là Tuấn Minh. Nửa tiếng trước chàng tỉnh dậy ở đây. Bất ngờ là nằm bên cạnh gái tơ này. Quần áo còn mặc trên người nhưng mất đôi dép. Tuấn Minh ngồi định thần rồi đứng lên nhìn cảnh rừng núi nguyên sinh ngút ngàn trập trùng. Lại nhìn chỗ mình nằm được “dọn sạch” giống như lốc quét qua. Xem ra mình đã “hạ cánh an toàn” bằng “tàu lốc xoáy”. Tuấn Minh lại nhìn gái tơ này “như bước ra từ sách lịch sử”. Trên mặt và thân có nhiều vạch màu đen trắng như ngựa vằn, tóc rối dài ngang eo, da ngăm mật, chân to, bàn tay to và thô, chân đất. Cổ đeo dây xâu các vỏ ốc hến, khố bằng dây leo cài lá cây. Gái tơ có “vẻ đẹp hoá thạch” này khác xa mấy bạn gái chung lớp. “Lẽ nào xuyên không về thời nguyên thủy?” Tuấn Minh nghĩ lung tung một hồi rồi quyết định men xuống suối uống nước rồi tìm cái ăn. Trong số trái cây vương vãi khắp nơi Tuấn Minh nhận ra hồng (sau này gọi là trái đỏ). Trái màu cam ngả đỏ, vỏ trơn, cỡ 3 ngón tay và tròn hơi dẹt. Trái chín nhiều hơn xanh chứng tỏ đang cuối mùa. Lại nghe tiếng xột xoạt trong đống cành lá, chàng lôi ra diều hâu, xem ra nó bị gãy cánh. Chàng tiện tay nhặt xác vật nhỏ hơn như dơi, sẻ. Rồi kiếm gốc cây phía xa không bị mất lá để ngồi tránh nắng. Việc tiếp theo là nướng chúng lên sẽ có một bữa ăn quá dễ. Tuấn Minh nhớ cách đánh lửa trong mấy phim sinh tồn. “Cọ sát hai que khô với nhau chứ gì!”. Sau khi tìm hai que khô một lớn một nhỏ rồi trở lại gốc cây rồi ngồi xuống làm động tác như trong phim. Sau một hồi vẫn không có khói. Đúng là “trăm nghe không bằng một thấy, mười thấy không bằng một làm”. Từ “nhìn” đến “làm” là khoảng cách xa. Bất ngờ là gái tơ tỉnh dậy và còn đề nghị đánh lửa. Nàng tên Mơ. Ít ra hai người có thể nói chuyện bằng cử chỉ. Mơ cầm hai khúc gỗ rồi chà sát mạnh nhìn “có lực”. Một lúc sau khói mỏng bốc lên. Nàng đổ than lên nắm bùi nhùi rồi thổi phù phù. Một làn khói xám lớn dần. Pùng… pùng… Lưỡi lửa đỏ bừng lên trong khói. Mơ gom lá và củi ném vào đống lửa. Nhìn diều hâu vẫn còn sống, nàng dứt khoát bẻ cổ nó rồi ném vào lửa. Rất nhanh, mùi khét lẫn trong khói. Sực nhớ ra còn mấy vật nhỏ như Tắc-kè, rết, bọ cạp, sên vẫn còn vương vãi lẫn trong lá cành, Mơ nhanh chân nhanh tay chỗ này vén chỗ kia bới một lúc, trên tay đã có chục xác nhỏ. À, thêm mấy trái đỏ chín nữa. Trở về gốc cây, nàng thản nhiên ném chúng vào đống lửa, rồi lật qua lật lại đến chín đều và không cháy. Con nào chín được khều ra để trên đống lá. Chúng chín vàng mà không cháy chứng tỏ làm quen tay lắm rồi. “Ăn…” Mơ ra hiệu sức lạ ăn cùng. Nàng bẻ đùi, gặm cổ diều hâu ăn tự nhiên. Ăn đến mấy con vật nhỏ cũng thơm ròn. Không hiểu sao sức lạ không ăn. Chắc là đau miệng. Mơ ăn đồ nướng xong vẫn chưa no. Ăn thêm trái đỏ nữa. Ủa, sức này bóc vỏ à. Ăn chậm như người ốm. Từ đầu đến giờ Tuấn Minh luôn tỏ vẻ tươi cười. Chàng muốn nói với Mơ: tôi rất vui vì gặp bạn. Một đứa trẻ cười vui tươi e hè trong lòng người mẹ. Nếu không ổn, nó sẽ khóc. Khóc và cười là tiếng nói chung của mọi dân tộc, dù sống ở rừng Amazon hay sa mạc Tasmanakan.
Sau bữa ăn, Mơ xuống suối uống ngụm nước. Tiếp đến nàng nhớ là phải về hốc. Hướng nào? Leo lên đỉnh núi trước đã. Nghĩ là làm ngay. Nàng đi theo vệt cây đổ hướng lên đỉnh núi. Quãng đường dễ đi vì cây lá được dọn. Nàng trèo lên cây cao rồi nhìn ra xa. “A… Trứng Thần”. Mơ thốt lên. Nàng vui vì không quá xa hốc. Tuy nhiên trời xế chiều sắp hoàng hôn, thay vì tìm đường về trong đêm hãy kiếm cây nào đó ngủ qua đêm. Màn đêm dần bao phủ mọi nơi. Tiếng chim kêu, vượn hú dần nhường tiếng ếch, dế. Ban đêm, nhiều giống bò sát có độc ra ngoài kiếm ăn như nhện, rết, rắn, bò cạp. Vì thế người đi rừng chọn cách ngủ trên cây là tốt hơn tất thảy.
Viết tắt: “hơn tất thảy” viết tắt là “tột”. Ví dụ " cao hơn tất thảy” viết là "cao tột"
Có một kinh nghiệm là để tránh bò sát bò ngược lên cây, cần rải tro quanh gốc cây rồi đái. Mùi khai là dấu hiệu của đất có chủ, tro là dấu hiệu của lửa. Mọi vật sống đều tránh xa. Trên một cây trụi lá giữa vệt cây bị dọn sạch có hai bóng người. Đó là Tuấn Minh và Mơ leo lên cây ngủ. “Cạch… cạch… ừ… ừ…” Tuấn Minh đang ngồi vắt vẻo trên một chạc cây. Trời lạnh và gió ù ù khiến hai hàm răng chàng va vào nhau. Chàng lại rùng mình. Chàng nhớ nhà, không biết bố mẹ mất con sẽ như thế nào. Chàng chỉ an ủi mình: nếu bố mẹ đọc được thư của mình sẽ không buồn, coi như con trai lớn đi lập nghiệp. Chàng bất giác thèm nằm trên giường ấm. Buổi chiều nay, nhìn cách gái tơ ăn ngấu nghiến đám vật nhỏ khiến Tuấn Minh phải thay đổi thái độ: nếu kén ăn sẽ chết đói, “nhập gia tùy tục”. Bất ngờ hơn là tiếng “ăn”, nghe quen tai. Hi vọng là nói chung tiếng. Tuy nhiên phong tục mỗi nơi mỗi khác, ví dụ bạn gật đầu ý là “được” nhưng nơi khác là “không”. Tốt hơn là mấy ngày tới cứ nhìn kỹ gái tơ rồi làm theo để tránh hiểu lầm. Tuấn Minh bất giác nhìn gái tơ cũng ngồi vắt vẻo trên cây. Có khi nào “trời se duyên cùng nhau kiếp này?”. Tổng kết cuối ngày: Vui: còn sống. Buồn: ở đâu đó chưa xác định.
O… ó… o… Kú… kú… ku… Chíp… chíp… chíp Mặt trời ló nơi xa như nhạc trưởng ra hiệu bản “nhạc rừng” bắt đầu. Đâu đó sương vẫn phủ nhưng không ngăn được mọi vật tỉnh giấc. Một dãy núi trải dài hướng Tây- Bắc Đông- Nam. Hướng Đông- Nam thấp và trải rộng trong khi hướng Tây- Bắc cao dần và hóp. Nhìn hình núi giống con Tắc- kè đang bò trên cây. Trên sườn núi phía Tây, chỗ “cổ tắc- kè”, giữa những mỏm đá nhỏ nhấp nhô là một khối đá hình trứng cỡ “vòng tay của mười người lớn”. Không xa khối đá là hốc của lạc ngót bốn chục người.
Chú ý: Hang: khoảng trống ăn sâu trên 5m vào vách núi. Hốc: khoảng trống ăn sâu 1-5 mét vào vách núi.
Hốc dài khoảng 40 mét, cao 15 mét, ăn sâu 5 mét vào vách núi. Mưa rào kèm gió lùa sẽ làm ướt người trong hốc. Thế là lũ lạc dùng cây tre và lá chuối hay da thú để chắn. Nhạc rừng làm lũ lạc thức giấc. Giữa hốc là khoảng trống lớn, là nơi đặt đống lửa. Một cụ già được cử ra chỉ lo việc: giữ lửa không tắt. Người trong lạc gọi bằng tên tôn kính: Mo. Người đứng đầu lạc gọi là Cả. Cả về già sẽ nhường chức cho con trai. “Cả già” làm Mo đời kế. Quá trình “bố truyền con trai nối” từ đời này sang đời khác. Mo tóc dài, trên mặt có những vạch màu trắng và đỏ xen kẽ. Cổ đeo vòng nanh, nổi bật là cặp nanh lợn rừng treo hai bên tai. Ở thời này, sức thể hiện khỏe mạnh bằng thú săn được. Nanh sừng là vật biểu tượng. Mo đang bỏ thêm củi vào đống lửa làm nó cháy to. Người trong lạc thức giấc, ai làm việc ấy. Cánh đàn ông sẽ chuẩn bị đồ cho chuyến đi săn bắt thú gồm lao rìu dùi. Cánh đàn bà lo nướng đồ ăn rồi chuẩn bị hái lượm củ trái. Mấy đứa đeo khố sẽ theo người lớn học việc.
