Chú ý: Từ chương này, cảm giác buổi trong ngày sẽ mờ nhạt dần.
Sáng hôm sau mọi người sống như bình thường ở lạc Tắc-kè. Mơ và hai bà cô lo chuẩn bị đồ ăn sáng cho mọi người. Cánh đàn ông lo dựng nhà xí ở sát bờ nước phía cuối dãy nhà. Nhà xí kiểu “lộ thiên" giống “cầu tõm". Chất thải xả xuống bãi lau sậy ven bùng. Số người tăng lên 15 nên cần dựng thêm nhà mới cạnh nhà cũ. Hai nhà liền nhau bỏ vách thành nhà hai gian. Sau này thêm nhà lại thêm gian. Cuối cùng thành dãy nhà gọi là ba chung. Trước dãy nhà trồng hàng chuối và ít khoai. Cuối ba chung là nhà xí và sắp tới có thêm chuồng gà lợn. Đầu ba chung trồng một cây xoài.
Tuấn Minh đang cầm lao và lội nước đi men theo bờ suối phía Đông. Chàng đang muốn tìm mỏ đất sét để chế đồ gốm. Đất Sét khác đất thường là khi phơi khô rồi nung thành gốm sẽ cứng chứ không dễ vỡ vụn. Đất sét khác nhau tạo gốm cứng khác nhau. Gốm làm gạch ngói chum vại nồi có nhiều sạn, đất sét này cần sàng ủ loại bỏ tạp chất để làm chén bát bình. Để kiểm tra độ cứng, chỉ cần gõ nhẹ vào nhau. Nếu kêu cọc âm trầm thì mềm, kêu keng âm cao thì cứng. Nung quá lửa gọi là sành. Đất sét có màu khác nhau: phổ biến là đỏ và tro. Sọc… sọc… Tuấn Minh đào một hang đất nhỏ. Chàng moi ra rồi bóp. Đất sỏi tạp chất nhiều. Trong thực tế, mỏ gốm phát hiện tình cờ khi đào đất như đào giếng đào kênh đào móng nhà đắp đường. Mỏ đất sét rất ít. Chủ yếu dùng làm gạch ngói. Phát hiện mỏ đất sét làm chén bát như trúng số.
Ba ngày sau. Tuấn Minh đang ngồi dưới gốc sung cạnh suối phía Bắc núi Tắc- kè. Phía trước là bọc lá chuối chứa đất sét cỡ đầu người. Đất sét màu đỏ. Dẻo quánh. Bóp nát ít tạp chất. Mình trúng số rồi. Chàng háo hức làm nồi bát. Kinh nghiệm làm gốm của chàng là số 0. Tuy nhiên, ngày trước có xem vài clip làm gốm nên biết bắt đầu từ đâu. Tuấn Minh muốn làm nồi. Chàng véo một vốc đất sét rồi để lên lá chuối trước mặt. Day và ấn tạo hình tròn đường kính 30 cm (gang tay rưỡi), dày 1 cm. Tiếp theo véo đất nặn con lươn cỡ ngón tay dài gang tay rồi đắp lên mép vòng tròn. Ấn và miết tạo vành nồi. Thao tác này lặp lại đến khi vành nồi cao một gang tay (20 cm). Làm xong chàng nhìn lại nồi. Vành nồi không nhẵn. Miệng hơi to hơn đáy. Không seo. Lần đầu làm đẹp mới không bình thường. Nồi gốm được đề khô trong bóng râm để mất nước từ từ. Nếu phơi nắng ngay hoặc đem nung sẽ bị nứt là do hơi nước bị nóng sẽ phá đất sét để thoát ra.
Những ngày tiếp theo Tuấn Minh tiếp tục làm nồi và bát. Rồi phơi bóng râm. Đến ngày thứ 6 chàng chất đống rồi xếp củi lên đốt. Lửa cháy qua đêm. Buổi sáng hôm sau ở góc chữ V. Một nhóm người bới gì đó từ đống tro. “Mai đá.” Bác già thốt lên trong sửng sốt. Bác cầm mai đá trong tay, tay run run vì kích động, nó còn dính tro, bác thổi nhẹ để làm sạch. Bác nhớ là lạc Dơi có mai đá. Lạc ta chưa có. Nghe Mo Ngà nói phải đến lạc Sao rất xa và đổi bằng 5 sức. Hôm nay lạc ta có mai đá, đúng là chuyện vui. Tiếng “mai đá” khiến những người xung quanh không hiểu. Họ đang bới tro. Có nhiều mai đá như thế. Tuấn Minh cầm hai nồi gốm gõ nhẹ vào nhau. C o ọ c… Gốm cứng vừa đủ để làm nồi bát. Tuấn Minh nhìn kỹ vẻ hài lòng. Vành không nứt. Cảm giác chắc chắn. Nồi gốm đầu hơi xấu. Hai chiếc sau đã có hình dạng nồi. Chúng có có vung. Ngoài hai nồi còn một chảo và năm chục bát kèm muôi thìa. 5 sức chia nhau cầm “mai đá” về nhà. Chúng là vật báu, phải cẩn thận. Về phần Tuấn Minh, trong đầu nghĩ trưa nay sẽ tự tay nấu ăn khao nhà mới và “rửa nồi". Chàng đang nghĩ làm món gì đây. Tất nhiên là cá rồi. Mơ sáng nay vui lắm. Tối qua chồng bảo sẽ tự nấu ăn mừng nhà mới. Nàng biết chồng nấu ăn ngon. Mấy hôm nay ăn cá nướng xả, sên nấu súp, canh măng nấu ốc nhiều rồi. Vật gì đây. Giống mai rùa. Để nấu ăn à.
Ngang trưa. Một bếp lửa đặt giữa hai gian. Lũ người ngồi quây quần xem sức lông nấu ăn. Trên những tàu lá chuối có nhiều cá và rau thơm củ cay. Nhìn khá lạ. Tuấn Minh đặt chảo lên. Chàng gắp mấy lát cá lên. Một lúc sau mỡ chảy ra. Thật ra không phải cá nào cũng có mỡ mà chỉ có ở phần thịt bụng của cá lăng và trê. Kinh nghiệm nấu ăn này có được trong một tháng đi nghĩa vụ quân sự. Nghe lời một anh khoá trước, Tuấn Minh không xin ra thao trường tập bắn trận mà vào đội anh nuôi. Làm anh nuôi không đổ mồ hôi trên thao trường mà đổ mồ hôi trong bếp. Không lo đói nhưng không có thời gian nghỉ. Nấu ăn cho nghìn người không dễ, luôn tay luôn chân từ năm giờ sáng đến bảy giờ tối. Cái gì cũng to và nhiều, muối tính bằng chục kg, gạo tính bằng tạ, bát đũa tính bằng trăm. Đó là kỉ niệm khó quên của tuổi trẻ.
Tuấn Minh gắp tiếp thịt vào. Mỡ nó rán nó. Lúc sau món cá rán đã xong. Mơ ngồi cạnh liên tục nuốt nước bọt. Cá này không ngờ lại thơm như thế. Củ cay ăn được à. Mơ nhìn chồng xếp những củ cay đáy nồi rồi để cá lên. Lần trước ăn lá cay, giờ ăn củ cay không lạ. Ủa sao dã nát thịt. Như thế còn ăn gì nữa. Sau món cá chép om riềng là món súp mọc cá. Thịt cá được dã nát như chả rồi nặn cục nhỏ. Nấu súp khoai kèm mọc. Lúc chín rắc rau thơm. Không riêng Mơ, ai có mặt nhìn Tuấn Minh làm món ăn cũng liên tục tự hỏi cái đó cũng ăn được à. Từ bất ngờ này sang bất ngờ khác. Các sức không biết nấu nhưng biết ăn. Họ ngửi mùi thức ăn mùi khó tả. Bất giác nuốt nước bọt. Không biết cái j mà thơm thế. Đến trưa, trong nhà, những tàu lá chuối rải trên đất chứa khoai nướng và trái đỏ. Bên cạnh là hai nồi còn nóng bốc khói. Một cái chảo chứa cá chép óng vường.
Chú ý: “Màu vàng” thay bằng “màu vường”. Mơ cầm đũa vẫn còn ngượng. Năm đầu ngón tay bóp mạnh mà thức ăn vẫn dưới nồi. Nhìn chồng kìa. Cầm đũa gắp món ăn khéo như ngón tay nối dài. Những người khác cầm đũa lóng ngóng. Có người bực mình ra mặt, miếng ngon trước mặt mà ăn chưa được. Sức lông cấm bốc bằng tay. Aaa… tức chết thôi. Mơ bỏ đũa cầm thìa nhưng chồng không cho. Chồng bảo lớn rồi phải cầm đũa. Cầm nhiều sẽ quen. Mơ kiên nhẫn nhìn chồng dùng đũa. Sau vài lần cũng gắp được miếng cá. Bỏ vào miệng nhai thử. Oa. Sao ngon thế. Phải hỏi chồng cách nấu. Tuấn Minh nhìn mọi người ăn vui vẻ thấy rất vui. Nhưng vẫn thiếu muối à. Lũ ăn no bụng. Ngoài trời se lạnh. Trong nhà ấm áp và vui vẻ. Cuộc sống thế còn gì bằng Ở hốc lúc đó, Cả Tròn và lũ người cũng đang ăn. Mấy ngày qua, người trong hốc đã bớt nửa nhưng bù lại cái ăn dư thừa. Chuyện xấu là lũ người tiếp tục bỏ hốc đến ở chung với sức lông. Không tốt. Đến ngày nào đó trong hốc chỉ còn nhà ta (6 người) thì hỏng. Như thế đâu còn lạc Tắc- kè. Phải làm sao đây.
